Voldoende uitgangsvermogen. Verrassend mooi en neutraal klankbeeld. Volledig klasse A. Frequentiebereik recht van
45 - 20.000 Hz bij -3dB Vrijwel alle bestaande onderdelen kunnen gebruikt worden. Weinig extra onderdelen zijn nodig.Schema Universele versterker
Wanneer je er echt niet meer uit komt om een versterker van een buizenradio te herstellen,
probeer dan eens de onderstaande schakeling. Voordelen op een rij zijn:
Voldoende uitgangsvermogen. Verrassend mooi en neutraal klankbeeld. Volledig klasse A. Frequentiebereik recht van
45 - 20.000 Hz bij -3dB Vrijwel alle bestaande onderdelen kunnen gebruikt worden. Weinig extra onderdelen zijn nodig.
De
versterker buizen zijn als voorbeeld. De uitgangstrafo heeft een primaire
impedantie van 7000 Ohm.
I.p.v. de EABC80 kan ook de EBC41, ECC83, ECL86, ECC808 e.d. gebruikt worden.
I.p.v. de EL84 kan ook de EL41, EBL21, EL11, ECL86 e.d. gebruikt worden. Check
van de vervangende buizen wel de pin layout.
Hoewel dit een eigen ontwerp is, kom je een soortgelijke schakeling vaak tegen in Duitste buizenradio's. De voeding
kan vanuit de radio zelf genomen worden. De tegenkoppeling is van het type
spanningstegenkoppeling en werkt niet op de kathode van de voorversterkerbuis, zoals je die vaak bij gangbare (Hi-Fi) buizenversterkers aantreft, maar op het stuurrooster. Dit is te zien aan de 220 Ohm weerstand in de aardleiding van de volume potmeter. Het voordeel van tegenkoppelen is het mooi rechttrekken en uitbreiden van het frequentiegebeid en het verminderen van vervorming.
De tegenkoppeling verdwijnt geleidelijk bij het verder opendraaien van de volumeregeling, wat met name te merken is aan te toename van de midden tonen. Het geluid krijgt dan een wat presenter karakter.
Eigenlijk is dat een fout van de versterkerschakeling, want als de
tegenkoppeling is weggevallen, is het frequentiebereik tot 7000 Hz. Ook de lage
tonen zijn dan wat minder door fouten in de kleine uitgangstransformator. Door
de tegenkoppeling worden veel van die fouten weggewerkt. De tegenkoppeling werkt
ook de werking van de hoge tonen regeling tegen. De tegenkoppeling probeert de
frequentiegrafiek recht te trekken, maar omdat de condensator van 4K7
voldoende groot is, is de hoge tonen regeling nog redelijk effectief.
De voorversterker heeft geen kathodeweerstand. Hiervoor is in de plaats de 10 Meg roosterweerstand. Door de geringe
negatieve roosterstroom die er vloeit ontstaat er een negatieve roosterspanning van ca. -2V.
De hoge tonen regeling werkt volgens het verzwakkings principe en de lage tonenregelingen volgens het ophaal principe. De klankregeling is zeer simpel en is zodanig ontworpen dat een volledig neutrale instelling mogelijk is.
De condensator van 3K9 aan de ingang is zodanig gekozen dat de versterker tot 45
Hz gaat. Daarna nemen de laagste tonen af met 6 dB/Octaaf. Hoewel een klein
beetje lage tonen worden ingeleverd, neemt de vervorming ten gevolge van de
verzadigingsverschijnselen in de uitgangstrafo af, zodat de radio vrij hard kan
spelen.
De eindversterker is een type zoals je die in data boeken aantreft. Wat de uitgangstrafo betreft: De meeste uitgangstrafo's hebben een schermrooster meekoppeling. Gebruik deze in ieder geval. Deze kan dan na de
+A sectie in serie met de resterende voeding worden opgenomen. Hoofddoel hiervan is om een tegengestelde gelijkstroom van de resterende voeding t.o.v. de anodestroom te bewerkstelligen, zodat de verzadigingsverschijnselen in de uitgangstrafo tot een minimum beperkt blijven.
Tevens wordt door de tegenfase van de schermroosterwikkeling de
voedingsbrom verminderd. De uitgangstrafo kan dan klein blijven.
De volumepotmeter met loudness schakeling is hier als voorbeeld. Uiteraard kun je ook andere volumepotmeters nemen, bijvoorbeeld om meer lage tonen te verkrijgen. Zie hiervoor de loudness schakelingen.
Mocht er om de een of andere reden te weinig lage tonen in de geluidsweergave van de radio zijn, dan kan een extra condensator van 100K in de tegenkoppelleiding worden opgenomen. Hierdoor wordt alles behalve de lage tonen tegengekoppeld, ofwel: extra lage tonen. Het gevaar bestaat wel dat het geluid bij moderne muziek bij een hoge volumestand gaat vervormen. Zie onderstaand schema. Uiteraard kun je ook een kleinere condensator van 47K nemen zodat het geluid wat voller gaat klinken.
Uiteraard dien je bij het nabouwen van deze versterker alle veiligheidsvoorschriften in acht te nemen en neem ik dus geen enkele verantwoording, ofwel alles is geheel voor eigen risico.
