Schema trafoloze versterker voor 800 Ohm luidsprekers in penthode opstelling met 2x EL504.

Het bouwen van een 800 Ohm versterker is eenvoudiger dan menigeen denkt. Zelf had ik nog twee splinternieuwe EL504 buizen liggen. In 1976 heb ik een een gesloopt chassis van de Philips EL6401 gekregen. Hierop ontbraken de buizen, potmeters en voedingstrafo. De voedingstrafo is van een oude Philips radio uit de BX5xx reeks. Mijn doel is om een 10 Watt versterker te bouwen met een zo eenvoudig mogelijk schema.

Uitgangsvermogen: 10 Watt RMS in 800 Ohm
Ingangsgevoeligheid: 120 mV voor 10 Watt uitsturing.
Signaal ruisverhouding: Zie grafieken.
Vervorming: Zie grafieken.

Opvallend is met name de voorversterker die uit een ECC81 bestaat en die in dezelfde SRPP configuratie is geschakeld als de EL504 buizen. Verder is de volume regelaar van een standaard loudness schakeling voorzien om de lage tonen wat op te halen, dit i.v.m. het aansluiten van een breedband luidspreker. Belangrijk is dat de kathode ontkoppelelco C2 voldoende capaciteit heeft, en wel 470 �F, 63 V om voldoende lage tonen over te houden. Om een computer, CD-speler of een andere stereo line source aan te sluiten zijn de scheidingsweerstanden R24 en R25 van 47K elk noodzakelijk, zodat de linker en de rechter uitgang elkaar niet belasten of zelfs kortsluiten. Je zou anders vervorming kunnen krijgen.

Het grote voordeel van trafoloze versterkers is dat je geen tegenkoppeling hoeft toe te passen. Ook mag de versterker onbelast spelen, en is het stevig oversturen van deze versterker ook geen bezwaar.

Zo ziet de frequentiegrafiek uit als de volumeregelaar helemaal open staat.

Zo ziet de frequentiegrafiek uit bij een normale volume instelling. Opvallend is de afname van 3 dB rond de 16.000 Hz. Dit is te wijten aan de hoogohmige volume potmeter en de ingangscapaciteit van de ECC81. Beter is om een volume regelaar van 100K log te gebruiken.

Wanneer je een speaker aansluit, volgt de frequentiegrafiek min of meer de impedantie van de luidspreker. Dit is te wijten een de relatief hoge inwendige weerstand van de versterker alsook door het ontbreken van tegenkoppeling. In veel gevallen wordt dit als aangenaam ervaren, maar in werkelijkheid heeft dit een ongunstige  invloed op de basweergave.

Wanneer de loudness functie wordt gebruikt, zie je een toename van ca 9 dB bij de lage frequenties.

In combinatie met de loudness functie en een AD3800/AM luidspreker van Philips is de klank mooi aangenaam op het gehoor.

De ruisvloer is vrij laag. Er is wel wat brom bij een volledig opengedraaide volumeregelaar.

Bij een gesloten volume regelaar is met name de 100 Hz brom aanwezig. Dit is niet te verhelpen. Voor buizenversterker begrippen is deze brom zelfs weinig.
 

Bij 3 Watt uitgangsvermogen is de vervorming typerend voor een buizenversterker, en wel bestaande uit met name 2e en 4e harmonischen.
-20 dB = 10%  -30 dB = 3,16%  -40 dB = 1%  -50 dB = 0,316%  -60 dB = 0,1%
 

Bij 6 Watt uitgangsvermogen is de vervorming vrij laag en bestaat met name uit 2e, 4e en 5e harmonischen.
 

Bij 9 Watt uitgangsvermogen is de vervorming van de 3e harmonische 1%.
 

Bij 12 Watt uitgangsvermogen zie je duidelijk de 3e harmonische uitspringen richting 10%. Dit is nogal storend.

De vervorming van deze versterker is meettechnisch gezien vrij hoog vergeleken met een transistor versterker, maar voor buizenversterker begrippen is deze zelfs laag en bestaat met name uit even harmonischen. Dit is helemaal niet erg en is typerend voor buizenversterkers.

Het sterkste punt van deze 800 Ohm versterker is wederom de lage tonen weergave.

Uiteraard dien je bij het nabouwen van deze versterker alle veiligheidsvoorschriften in acht te nemen en neem ik dus geen enkele verantwoording, ofwel alles is geheel voor eigen risico.

Terug naar index