Alternatieve loudness schakelingen.

Het verkrijgen van een volumepotmeter met extra aftakkingen voor een buizenradio wordt steeds lastiger. Alternatieven zijn de 24 stappen schakelaars, voorzien van precisieweerstanden, worden in de Hi-End wereld veel toegepast. Een loudness regeling is hier op toe te passen, maar de radio wordt onnodig duur, afgezien van het feit of er wel genoeg inbouwruimte is.

Een andere mogelijkheid is om af te zien van spanningstegenkoppeling en een extra RRC netwerkje tussen voorversterkerbuis en eindversterkerbuis op te nemen. Er is weliswaar geen sprake meer van een loudness regeling, maar omdat een buizenradio toch op de achtergrond staat te spelen op lage tot tamelijk hoge geluidssterktes, is een alternatief netwerkje goed bruikbaar. Zo heb je weer de indruk zoals de radio destijds speelde in de gemiddelde huiskamer, terwijl de volumepotmeter een standaard type is die nog overal te verkrijgen is.

Hieronder volgen nog enkele schema's en radio's waar ik de alternatieve loudness netwerken heb toegepast.

 

Philips B1X02A

Om uit deze radio een wat mooiere geluidsweergave te krijgen heb ik wat modificaties aangebracht. Zo heb ik als eerste de anodecondensator van 10 nF 400 Volt van de UL84 laten vervallen. Zo klinkt de radio wat helderder en zijn de hoogste tonen weer hoorbaar. Ook de ontkoppelelco van de UL84 heb ik laten vervallen zodat de radio iets voller klinkt. Tevens is de achtergrond brom in de luidspreker wat afgenomen. Tussen de UABC80 en UL84 heb ik nog 2 weerstanden van 47K en een condensator van 10K (10 nF) opgenomen om de lage tonen wat op te halen zodat de radio wat voller klinkt. Zie onderstaand schema. 

De versterkerschakeling werkt nog steeds stabiel en er is geen oscillatie te bespeuren.    


Prestaties:

Na modificatie geeft deze radio uit de kleine luidspreker een aangenaam geluid die aan een goede kleine transistor radio doet denken. Helder en redelijk vol, maar echte lage tonen moet je niet verwachten. Hoewel het gevaar in zit dat deze radio bij hoge geluidsweergave snel gaat vervormen vanwege het ophalen van de lage tonen, valt dit nog wel mee.

Hieronder volgen nog de plots van de originele situatie en de gemodificeerde situatie.

Duidelijk te zien is de toename van de lage frequenties tussen de 125 Hz en 250 Hz. De toename van de lage tonen is ongeveer 9 dB. Hierdoor klinkt de radio voller. Door het vervallen van de anodecondesator van 10 nF van de uitgangstrafo van de UL84 worden de hoge tonen ook met zo'n 6 dB opgehaald. Het eindresultaat is een uitgebreider frequentiebereik. 

 

Philips B0X19U


Onlangs heb ik deze radio gemodificeerd omdat ik die vaker op mijn werkkamertje laat spelen, echter deze radio klinkt erg schel. Zie onderstaand schema van het versterkergedeelte.


Ik heb nog een Philips B0X15U die technisch hetzelfde en origineel is zodat ik een A-B vergelijking kan maken. Ook zijn er vragen van gebruikers hoe ik deze radio minder schel en voller kan laten klinken. Zie het onderstaand schema.

Opvallend is het simpele netwerkje van 2 weerstanden van 47K en de condensator van 10 nF, ofwel 10K. Hierdoor wordt theoretisch de lage tonen met 6 dB opgehaald, maar door de inwendige weerstand van het triodegedeelte en de parallelweerstand van 220K voor wisselspanning is de inwendige weerstand wat hoger en worden de lage tonen dus wat meer dan 6 dB opgehaald. De anodecondensator van de UCL82 heb ik laten vervallen maar dat is voor AM weergave niet nodig. Verder heb ik de stopweerstand van 680K naar 1K verkleind zodat de kans op roosterlek wat kleiner is. Zie onderstaande foto voor het netwerkje en een nieuwe koppelcondensator.

Je ziet hoe verbluffend simpel de oplossing is. Vergeet echter niet om de tegenkoppeling van een andere radio ongedaan te maken. Laat ook, indien mogelijk, de anodecondensator van de eindbuis op de uitgangstrafo vervallen om de hoge tonen weer terug te krijgen. Mogelijkerwijs mag je ook de ontkoppelelco van de eindbuis laten vervallen om de versterkerschakeling stabieler te houden en om eventueel de voedingsbrom te verminderen.


Blaupunkt Standard Super GW



Dit is trafoloze versterker voor 800 Ohm luidsprekers. De volumepotmeter is een standaard type van 500K log (470K log) en tussen de voorversterkerbuis en eindversterkerbuis zit weer het RRC netwerkje van resp. 47K, 47K en 10K (10 nF). Ook hiervoor geldt dat er geen spanningstegenkoppeling wordt toegepast en dat de ontkoppelelco van de eindbuis UCL82 is vervallen en daardoor stroomtegenkoppeling ontstaat. Ook hier telt de eenvoud. De geluidskwaliteit is zelfs voortreffelijk, zowel op het gehoor als onderstaande plot. De luidspreker is een Philips AD 3700 AM.

 

Terug naar index