Schema trafoloze versterker voor 800 Ohm luidsprekers in FM radio's
Wanneer je een grote Philips Stereo Plano radio hebt waarvan de uitgangstrafo's defect zijn, en je wilt de 800 Ohm luidsprekers toch aan kunnen sturen, dan is de onderstaande schakeling zeer geschikt. Aangezien de Philips B5X74A een goede klank heeft heb ik deze schakeling als basis gebruikt om op dit schema te komen. Het uitgangsvermogen is 4 Watt RMS in 800 Ohm, maar bij de resonantie frequentie is het vermogen 8 Watt RMS. Bij een muziek signaal deelt de versterker klappen uit van 12 Watt waardoor de Philips AD 3800 AM luidsprekers in het gedrang komen. Het frequentiebereik is van 20 - 20.000 Hz -3 dB. De voedingsspanning op +A dient ca. 300 Volt te zijn.
Wat
de keuze van de buizen betreft:
- In plaats van de EABC80 kun je ook ECC83 of ECL86 nemen.
- In plaats van de EL84 kun je ook de ECL86 nemen.
Check van de betreffende buizen wel de pin layout.
Om bij het begin te beginnen zie je als eerste een simpele, doch effectieve lage tonen regeling. Wanneer de potmeter geheel rechtsom staat, vindt er een spanningdeling plaats met een verzwakking van 9,5 dB. De condensator van 390p laat de midden en hoge tonen nog door, dus vormt een hoge weerstand voor lage frequenties. Door er een hoogohmige potmeter overheen de zetten cre�er je een effectieve lage tonen regeling. Hierna volgt de volumeregelaar met de bekende loudness schakeling. De loudness schakeling is zodanig gedimensioneerd dat de lage tonen stevig opgehaald worden om het oude warme buizenradio geluid te verkrijgen. Hierna volgt de bekende voorversterkerschakeling zoals je die in databoeken aantreft. Omdat de kathode rechtstreeks geaard is, de lekweerstand 10M is en om het stuurrooster van de triode een negatieve elektronenwolk bevindt, gaat er een geringe negatieve stuurroosterstroom lopen waardoor een negatieve roosterspanning ontstaat van -2 Volt DC. Dit is de reden dat er een koppelcondensator naar de loper van de volumepotmeter is opgenomen.
De hoge tonen regeling wordt gevormd door de weerstand van 100K, de condensator van 4K7 en de potmeter van 500K log. Het principe is dat de weerstand van een condensator bij hoge frequenties een kortsluiting vormt. De weerstand van 100K zorgt voor een kunstmatig verhoogde uitgangsimpedantie van de voorversterker en de potmeter met condensator vormt dan een regelbare weerstand voor hoge frequenties die geleidelijk afgeknepen worden.
Hierna komt de bekende SRPP eindtrap waarbij de EL86 als triode is geschakeld vanwege de doorverbinding van het schermrooster en de anode. De EL84 werkt als normale spanningsversterker terwijl de EL86 als stroomversterker werkt. Voor gelijkspanning staan de buizen in serie terwijl voor wisselspanning de buizen parallel staan, immers de voedingslijn +A geldt voor wisselspanning als aarde of massa.
De eindversterker is van een tegenkoppelnetwerk voorzien. De reden dat ik dit tegenkoppelnetwerk toepas is dat bij voorversterkerbuizen zoals de EABC80, ECL86 of ECC83 in combinatie met een hoge lekweerstand van 10M en een volumepotmeter van 1M tezamen met de inwendige capaciteit van de buis de frequenties vanaf 10.000 Hz beginnen af te vallen. Helaas is bij deze versterkerschakeling niet mogelijk om een algehele spanningstegenkoppeling toe te passen. Elke versterkertrap heeft 180� fasedraaing. Bij 2 versterkertrappen is dit 360� wat dan als terugkoppeling fungeert en de versterker gaat dan oscilleren. Tegenkoppeling kan dus alleen maar lokaal bij de eindbuis plaatsvinden. Het netwerkje van de 47K weerstand en de condensator van 470 pF compenseert het verlies vanaf 10.000Hz en zorgt dat het frequentiebereik recht doorgetrokken wordt tot 20.000 Hz. De beide weerstanden van 470K en beide condensatoren van 2K2 die later volgen zorgen dat de lage tonen nog eens extra opgehaald worden zodat uiteindelijk dezelfde klank ontstaat als in de Aristona SA8037A, Philips B5X74A of Philips B5X63A.
Deze versterkerschakeling heb ik toegepast in de Philips B6X23A. De buizen zijn dan 2x ECL86 en 2x EL86. De voeding is op halfgeleiderbasis om overbelasting van de voedingstrafo te voorkomen. Omdat deze radio stereo is en voorzien is van een stereo decoder, is de klank voortreffelijk.
Uiteraard dien je bij het nabouwen van deze versterker alle veiligheidsvoorschriften in acht te nemen en neem ik dus geen enkele verantwoording, ofwel alles is geheel voor eigen risico.
